Podobno dżentelmeni nie rozmawiają o pieniądzach …, jednakże przed podjęciem decyzji o założeniu Fundacji Rodzinnej każdy Fundator powinien wziąć pod uwagę również koszty tego przedsięwzięcia oraz ocenić relację kosztów Fundacji Rodzinnej do oczekiwanych przez siebie korzyści z jej założenia.
Koszty związane z Fundacją Rodzinną można podzielić na dwie podstawowe grupy:
I. Koszty założenia Fundacji Rodzinnej
Fundusz założycielski
Podstawowym kosztem założenia Fundacji Rodzinnej jest wartość mienia wnoszonego przez fundatora na pokrycie funduszu założycielskiego, o wartości określonej w statucie, nie niższej niż 100 000 zł. Powyższa kwota nie musi być wniesiona w gotówce. Może to być także mienie przekazane Fundacji Rodzinnej przez jej Fundatora.
Poprzez wartość mienia wniesionego do Fundacji Rodzinnej należy rozumieć:
- wartość rynkową składników wniesionego mienia w innej postaci niż środki pieniężne,
- ustaloną na dzień wniesienia mienia,
– zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.
Fundator sporządza spis mienia wnoszonego do fundacji rodzinnej na pokrycie funduszu założycielskiego. Natomiast po powstaniu Fundacji Rodzinnej jej zarząd aktualizuje spis mienia i odpowiada za aktualność tego spisu.
Zatem Fundator musi samodzielnie dokonać wyceny mienia bądź zlecić taką wycenę podmiotom zewnętrznym, co będzie rodzić dodatkowe koszty zależne od wartości czy rodzaju mienia wnoszonego do Fundacji Rodzinnej.
Po rejestracji Fundacji Rodzinnej jej zarząd dokonuje aktualizacji spisu mienia.
Akt notarialny
Akt założycielski bądź testament zawierający oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej, sporządza się w formie aktu notarialnego. Koszt sporządzenia aktu notarialnego zależy przede wszystkim od wartość wniesionego na poczet funduszu założycielskiego i mienia.
Opłata sądowa
Kolejnym kosztem jest opłata sądowa od zgłoszenia fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych(prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim)to 500 zł.
Rejestracja fundacji rodzinnej nie podlega ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, więc przy założeniu fundacji rodzinnej nie ponosi się opłaty za takie ogłoszenie.
Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC)
Nie uiszcza się także podatku od czynności cywilnoprawnych, bo założenie fundacji rodzinnej nie podlega temu podatkowi.
Podatek od spadków i darowizn
Podatkowi od spadków i darowizn nie będzie podlegało nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych będących przedmiotem świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy o Fundacji Rodzinnej.
Podatek od towarów i usług (VAT)
Kosztem założenia Fundacji Rodzinnej może być także podatek od towarów i usług (VAT).
W samej ustawie o Fundacji Rodzinnej ustawodawca nie przewidział żadnego odniesienia do objęcia (lub też nie) Fundacji Rodzinnej podatkiem od towarów i usług. Ustawa o VAT również nie odnosi się do instytucji Fundacji. Zatem w tej kwestii obowiązywać będą zasady ogólne opodatkowania podatkiem VAT.
Wniesienie mienia do Fundacji Rodzinnej będzie opodatkowane VAT, jeśli Fundatorowi przysługiwało prawo do odliczenia przy jego nabyciu. Wynika to z faktu, iż Fundator, wnosząc majątek do fundacji rodzinnej, nie otrzymuje za to żadnych świadczeń wzajemnych. W takim przypadku wniesienie mienia stanowi nieodpłatne przekazanie mienia (darowizny), które skutkuje opodatkowaniem VAT jeśli Fundatorowi przysługiwało prawo do odliczenia przy jego nabyciu. Należy zatem przed wniesieniem mienia do Fundacji Rodzinnej dokonać analizy czy przy nabyciu mienia przysługiwało prawo do odliczenia VAT.
Natomiast w sytuacji, gdy Fundator nie jest czynnym podatnikiem VAT, wniesienie do Fundacji mienia nie powinno skutkować naliczeniem VAT-u od tej transakcji.
Dużą wątpliwość budzi kwestia wniesienia mienia przez osobę fizyczną prowadzącą działalność opodatkowaną VAT, ponieważ wystąpi trudność z określeniem czy mienie jest wnoszone z majątku osobistego Fundatora czy też z majątku związanego z działalnością gospodarczą?
Odliczenie naliczonego VAT od wniesionego majątku – czy jest możliwe?
W przypadku wniesienia do Fundacji Rodzinnej majątku z działalności gospodarczej pojawia się pytanie, czy Fundacja będzie miała prawo z tego tytułu do odliczenia podatku VAT? W ramach wniesionego do Fundacji majątku Fundator nie otrzymuje bowiem akcji czy udziałów (inaczej jak w przypadku wniesienia aportu), ani żadnych innych aktywów, które mogłyby zostać uznane za formę wynagrodzenia.
Przyjmując zasady analogiczne do opodatkowania VAT darowizny, fundacja nie będzie mogła odliczyć podatku VAT naliczonego od wniesionego majątku.
W takiej sytuacji podatek VAT uznać należy za dodatkowy koszt założenia Fundacji Rodzinnej.
II. Koszty funkcjonowania Fundacji Rodzinnej
Fundacja Rodzinna podczas swojego funkcjonowania będzie także ponosić bieżące koszty związane z jej działalnością oraz obowiązkami sprawozdawczymi nałożonymi na Fundację Rodzinną.
Audyt Fundacji Rodzinnej
Na Fundację Rodzinną został nałożony obowiązek dokonania przez firmę audytorską albo zespół audytorów wyznaczony przez zgromadzenie beneficjentów audytu zarządzania aktywami fundacji rodzinnej, zaciągania i spełniania zobowiązań oraz zobowiązań publicznoprawnych, pod kątem prawidłowości, rzetelności oraz zgodności z prawem, celem oraz dokumentami fundacji rodzinnej. Audyt ma na celu ochronę interesów beneficjentów, którzy nie zawsze będą zainteresowani zarządzaniem Fundacją Rodzinną.
Audyt przeprowadza się co najmniej raz na cztery lata. W skład zespołu audytorów wchodzą biegły rewident, doradca podatkowy, adwokat lub radca prawny.
W przypadku fundacji rodzinnej, której sprawozdanie finansowe podlega badaniu zgodnie z ustawą o rachunkowości, audyt przeprowadza się corocznie przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego.
Podatek od spadków i darowizn
Podatkowi od spadków i darowizn nie będzie podlegało nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych:
- będących przedmiotem świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy o Fundacji Rodzinnej oraz
- stanowiących mienie otrzymane w związku z rozwiązaniem Fundacji Rodzinnej albo Fundacji Rodzinnej w organizacji.
Podatek dochodowy od osób prawnych i fizycznych
Fundacja Rodzinna może generować przychód, który będzie podlegał opodatkowaniu w przypadku np. wypłaty świadczenia dla beneficjenta w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (który będzie ciążył na Fundacji Rodzinnej), jak i ewentualnego podatku dochodowego od osób fizycznych. Szczegółowe zasady opodatkowania świadczeń dla beneficjentów omówiliśmy w naszym poprzednim artykule.
Podatek od towarów i usług, od nieruchomości i inne podatki
Ustawodawca nie przewidziało odrębnych regulacji dla Fundacji Rodzinnej w zakresie pozostałych podatków, które mogą obciążać Fundację Rodzinną – np.: podatku od towarów i usług (VAT), podatku akcyzowego, podatku od nieruchomości, podatku od przychodów z budynki. Zatem Fundacja Rodzinna będzie traktowana tak samo jak każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą. W zakresie podatku od towarów i usług Fundacja Rodzinna będzie mogła dokonywać odliczenia podatku naliczonego od należnego po spełnieniu ogólnych zasad tego odliczenia. Konieczność uiszczenia w/w podatków będzie kosztem funkcjonowania Fundacji Rodzinnej i należy go wziąć pod uwagę dokonując oszacowania „opłacalności” założenia i funkcjonowania Fundacji Rodzinnej.
Podsumowanie
Pamiętajmy, aby przed założeniem Fundacji Rodzinnej policzyć koszty z nią związane, tak aby oczekiwane korzyści z jej założenia przewyższyły koszty jej funkcjonowania. Dotyczy to zwłaszcza szczególnego obowiązku nałożonego na Fundację Rodzinną tj. audytu zarządzania jej mieniem, który musi być przeprowadzany co najmniej raz na 4 lata.
Koszty związane z Fundacją Rodzinną można podzielić na dwie podstawowe grupy:
