Nowelizacja ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw, która ma wejść w życie z dniem 28 maja 2022 r. implementuje do polskiego systemu prawnego dyrektywę Omnibus (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2019/2161[1]).

Dyrektywa ta jest jednym z elementów szerszego spojrzenia na unijne prawo konsumenckie znanym jako „Nowy ład dla konsumentów”. Inicjatywa podjęta w 2018 roku przez Komisję Europejską ma na celu wzmocnienie unijnego prawa ochrony konsumentów w świecie rozwijających się technologii cyfrowych.

[1] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta (Dz.U.UE.L.2019.328.7)

Jedną z przyczyn uchwalenia w 2019 r. dyrektywy Omnibus jest chęć wyeliminowania sztucznego zawyżania cen przed planowaną promocją produktów lub usług. Nieuczciwe praktyki tego typu wprowadzają w błąd i mogą wpłynąć na realne efekty promocji. Istotne jest także zapewnienie konsumentom większej przejrzystości podczas zakupów dokonywanych w internecie. Jednym z narzędzi mających wprowadzić tego rodzaju zmiany są nowe praktyki informacyjne.

Dyrektywa Omnibus wprowadza obowiązek wyraźnego informowania konsumentów o indywidualnym dostosowaniu ceny w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji, jeżeli przedsiębiorca takie stosuje. Na grunt polskiego prawa konsumenckiego wprowadza ten obowiązek ustawa o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw[2] modyfikująca treść art. 12 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta.

[2] Projekt ustawy dostępny na: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12348651

Zakres obowiązku informacyjnego

Projekt nowelizacji ustawy o prawach konsumenta przewiduje, że:

• w umowach zawieranych na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa,
• najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową,
• w sposób jasny i zrozumiały,
• przedsiębiorca ma obowiązek poinformować konsumenta o indywidualnym dostosowaniu ceny w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji.

W preambule dyrektywy Omnibus, wyraźnie wskazano, że: „Przedsiębiorcy mogą indywidualnie dostosowywać cenę swoich ofert do konkretnych konsumentów lub konkretnych kategorii konsumentów w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji i profilowanie zachowań konsumentów pozwalające przedsiębiorcom ocenić siłę nabywczą konsumentów. Konsumenci powinni zatem być wyraźnie informowani, gdy zaproponowana im cena została indywidualnie dostosowana na podstawie zautomatyzowanego podejmowania decyzji, tak aby mogli uwzględnić potencjalne ryzyko przy podejmowaniu decyzji o zakupie”.[3]

[3] Motyw 45 preambuły Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161

Kogo dotyczy obowiązek

Nowelizacja dotyczy podmiotów działających zarówno w branży e-commerce jak i na rynku tradycyjnym w zakresie umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa (np. umowy z konsumentami zawierane w trakcie pokazów lub wycieczek). Co warte podkreślenia, ustawodawca przewiduje, że powyższe przepisy nie znajdą zastosowania do umów o usługi finansowe.

RODO

Dyrektywa Omnibus wskazuje, że stosowanie zautomatyzowanych systemów dostosowujących cenę jest wprost powiązane z Rozporządzeniem 2016/679 (RODO). Należy pamiętać, że przepisy dotyczące ochrony danych osobowych przewidują możliwość skorzystania przez osobę fizyczną z prawa sprzeciwu wobec zautomatyzowanego podejmowania decyzji, w tym profilowania. Planowane zmiany przepisów dają więc konsumentom narzędzie do weryfikacji decyzji podejmowanych w świecie zakupów on-line.

Z praktycznego punktu widzenia

W świetle przygotowywanych zmian przepisów, nie ulega wątpliwości, że przedsiębiorcy prowadzący działalność on-line lub poza lokalem przedsiębiorstwa powinni dostosować zarówno regulaminy jak i informacje udostępniane konsumentowi przed dokonaniem zakupu. Istotna jest faktyczna możliwość złożenia sprzeciwu wobec zautomatyzowanego podejmowania decyzji. Jednocześnie odpowiedniej adaptacji wymagają też klauzule informacyjne oraz inne dokumenty związane z wykonywaniem obowiązków nałożonych przez Rozporządzenie RODO.