W najbliższym czasie ustawodawca najprawdopodobniej uraczy podatników kolejnym pakietem z zakresu podatku VAT – w założeniu uproszczeń – z serii „Simple, modern and local” w skrócie SLIM (VAT 2). Projekt[1] przeszedł dopiero etap tzw. „prekonsultacji.”

Biorąc pod uwagę efekt poprzedniego pakietu uproszczeń w postaci lawiny wątpliwości podnoszonych ze strony podatników, doradców podatkowych czy księgowych, powyższy skrót może wywoływać uśmiech na twarzy. Wystarczy wskazać, że wynikłe niejasności (przykładowo w zakresie korekt VAT in minus, czyli m.in. sytuacji, gdy po sprzedaży udzielany jest rabat i tym samym zmniejsza się podstawa opodatkowania) doprowadziły do wydania kolejnych już tzw. objaśnień podatkowych[2].

Warto przypomnieć, że wprawdzie ustawodawca w ostatnim czasie upodobał sobie instytucję objaśnień podatkowych, to podkreślenia wymaga, iż wydawane objaśnienia nie mają żadnego waloru prawotwórczego. Innymi słowy nie są one w żadnym zakresie aktem prawnym, a jedynie interpretacją o skutku równym artykułowi w gazecie.

Powracając natomiast do planowanych uproszczeń, należy obiektywnie stwierdzić, że dotychczas wprowadzone ułatwienia (SLIM VAT 1) przyniosły jednak wiele realnych korzyści. M.in. usunięcie wymogu uzyskania potwierdzenia odbioru faktury korygującej przy korekcie in minus, czy też możliwość stosowania w VAT kursu waluty obcej wynikającego z przepisów o podatkach dochodowych.Stąd też nie przekreślając z góry potencjalnych pozytywnych efektów kolejnych zmian, warto przyjrzeć się kompleksowym rozwiązaniom pakietu.

Proponowane zmiany podzielono na 5 obszarów tj.:

• prostsze fakturowanie,
• przyjazne odliczanie VAT,
• VAT w obrocie międzynarodowym – korzyści i pewność prawa,
• VAT – łatwiejszy obrót nieruchomościami,
• poprawa płynności w Split payment i ulga na złe długi.

Szczegółowe regulacje prezentują się następująco:

1. Stosowanie ustawy VAT w relacjach z ze Zjednoczonym Królestwem i Irlandią

Uzupełniono definicje „państwo członkowskie” oraz „terytorium Unii Europejskiej”  o zapisy dotyczące Irlandii Północnej (art. 2 pkt 2 ustawy o VAT).

2. Zmiany w transakcjach trójstronnych – w eksporcie oraz wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów planuje się określić wyraźnie, iż jeżeli pierwszy w kolejności dostawca organizuje wysyłkę lub transport towarów, to transport lub wysyłka mogą być przypisane jedynie do transakcji, w której uczestniczy, czyli do dostawy przez niego dokonanej.
3. Korekta „in minus” – przy imporcie usług oraz wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów korekta obniżająca podstawę opodatkowania „in minus” będzie następować w poniższy sposób:
   1. jeżeli korekta spowodowana będzie przyczynami powstałymi już na etapie zawarcia danej transakcji (np. błędnie określona cena, ilość) to powinna ona zostać rozliczona w deklaracji podatkowej za okres, w którym rozliczona została pierwotna transakcja.
   2. w sytuacji gdy korekta będzie spowodowana przyczynami zaistniałymi po dokonaniu transakcji (przykładowo zaistniały nowe okoliczności transakcji takie jak udzielenie dodatkowego rabatu czy skonta itp.), korekta powinna być dokonana „na bieżąco”, w deklaracji podatkowej za miesiąc, w którym zaistniała przyczyna obniżenia podstawy opodatkowania.
   3. w kwestii odliczenia VAT – w przypadkach obniżenia podstawy opodatkowania, w WNT i imporcie usług (o których mowa w art. 29a ust. 13a i art. 30a ust. 1a), nabywca towaru lub usługi będzie obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego, w rozliczeniu za okres, w którym dokonał korekty podstawy opodatkowania.
4. Import towarów – przy imporcie towarów, który rozliczany jest w deklaracji podatkowej proponowana zmiana ma na celu umożliwienie podatnikowi dokonanie korekty tej deklaracji w sytuacji, gdy w pierwotnej deklaracji nie rozliczy podatku w prawidłowej wysokości. Podatnik będzie mógł złożyć stosowną korektę deklaracji w terminie 4 miesięcy następujących po miesiącu, w którym miał rozliczyć podatek z tytułu importu towarów. Gdy podatnik nie rozliczy podatku w prawidłowej wysokości i nie złoży w terminie stosownej korekty deklaracji, utraci prawo do rozliczenia podatku w deklaracji.
5. Dostawa nieruchomości (budynków) – zgodnie z projektowanym art. 43 ust. 10a ustawy, w przypadku gdy w związku z dostawą budynków, budowli lub ich części dochodzi do zawarcia aktu notarialnego na podstawie odrębnych przepisów, strony mogą złożyć w tym akcie notarialnym oświadczenie o wyborze opodatkowania VAT dostawy ww. obiektów zamiast korzystania ze zwolnienia z podatku. Obecnie obowiązkowe jest dodatkowe oświadczenie w tej kwestii składane najpóźniej dzień przed dostawą nieruchomości, co wywołuje problemy praktyczne.
6. Korekta w imporcie usług – w zakresie importu usług proponuje się powrót do reguł obowiązujących przed 1 stycznia 2017r. i rezygnuje się z warunku rozliczenia podatku należnego w terminie 3 miesięcy jako warunku do odliczenia VAT naliczonego w tym samym okresie rozliczeniowym co deklarowany podatek należny. Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w przypadkach, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 4 lit. a ustawy VAT (import usług) będzie powstawało w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych usług powstał obowiązek podatkowy pod warunkiem, że podatnik uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu tych transakcji w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek.
7. Korekta VAT – jeżeli przekroczony zostanie okres ujęcia faktury zakupowej (odliczenia VAT) „na bieżąco” (w okresie otrzymania lub jednym z dwóch (trzech) kolejnych okresów), powstanie dla podatnika możliwość skorygowania deklaracji podatkowej:
8. za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, albo
9. za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych, a w przypadku podatnika rozliczającego się kwartalnie w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych – przypadających bezpośrednio po okresie rozliczeniowym w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego,

– nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od końca roku, w którym powstało to prawo,

8. Informacja VAT-26 – podatnik, który w konkretnym dniu okresu rozliczeniowego poniósł pierwszy wydatek związany z pojazdem samochodowym wykorzystywanym wyłącznie do jego działalności gospodarczej, nie będzie już obowiązany do składania do urzędu skarbowego VAT-26 w terminie 7 dni od dnia, w którym zostanie poniesiony pierwszy wydatek związany z tym pojazdem, lecz będzie składał informację VAT-26 w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym poniesie pierwszy wydatek związany z tym pojazdem, w powiązaniu z momentem złożenia JPK za zakończony okres.
9. Duplikaty faktur – ustawodawca proponuje likwidację instytucji duplikatu faktury. W przypadku gdy faktura ulegnie zniszczeniu albo zaginie należało będzie przekazać nabywcy kolejny egzemplarz faktury.
10. Ulga na złe długi – proponuje się wydłużenie z 2 do 3 lat prawa do skorzystania z ulgi od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność, przy czym licząc od końca roku, w którym została ona wystawiona.

Ponadto z ulgi będzie można korzystać również w stosunku do konsumentów (przy braku płatności z jego strony) – w tej sytuacji proponuje się dodatkowe elementy zabezpieczające – skorzystanie ulgi będzie możliwe, jeżeli wierzytelność zostanie potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego oraz wierzytelność będzie wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym, lub wobec dłużnika ogłoszona zostanie upadłość konsumencka.

11. Faktury zaliczkowe – proponuje się zniesienie konieczności umieszczania ceny jednostkowej netto na fakturze zaliczkowej,
12. Termin wystawiania faktur – wystawianie faktur będzie możliwe nie wcześniej niż 60 dnia przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi, jak i 60 dnia przed otrzymaniem, przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi, całości lub części zapłaty.
13. Faktury korygujące – propozycja przewiduje rezygnację z wymogu umieszczania na fakturze korygującej:
    1. wyrazu „FAKTURA KORYGUJĄCA” albo wyrazu „KOREKTA”,
    2. przyczyny korekty,
    3. daty dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi lub daty otrzymania zapłaty, o której mowa w art. 106b ust.1 pkt 4 ustawy.
14. Zbiorcze faktury korygujące – planuje się umożliwienie wystawiania zbiorczych faktur korygujących tylko dla niektórych dostaw w danym okresie. Proponowane ułatwienie polega na zniesieniu ograniczeń w wystawianiu zbiorczych faktur korygujących.
15. Split payment – projekt przewiduje możliwość przekazywania środków między rachunkami VAT podatnika prowadzonymi w różnych bankach.

W ostatnich dniach opublikowano również projekt zmian rozporządzenia dotyczącego zasad wystawiania faktur[3], w którym to projekcie proponuje się uznanie za fakturę biletu jednorazowego dokumentującego przejazd bez względu na długość odcinka przejazdu (obecnie musi być to co najmniej 50km) Dzięki tej niewielkiej zmianie przewoźnicy unikną konieczności wystawiania faktur na żądanie dla przejazdów poniżej 50 km.

Jak wynika z powyższego, w założeniu przedstawione modyfikacje przepisów nakierowane są na praktyczny aspekt obrotu i mają na celu zniesienie, bądź uproszczenie szeregu uciążliwych formalności. Miejmy nadzieję, że finalne zmiany pozwolą powyższy cel w pełni osiągnąć.

Proponowane regulacje mają wejść w życie jeszcze w 2021 roku.

[1]  https://www.gov.pl/web/kas/prekonsultacje-slim-vat-2-rozpoczete

[2] Objaśnienia podatkowe z 23 kwietnia 2021 r. w zakresie pakietu rozwiązań „Slim VAT” oraz wybranych rozwiązań doprecyzowujących niektóre konstrukcje VAT wprowadzonych ustawą z 27 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2419) https://www.gov.pl/web/finanse/objasnienia-podatkowe-z-23-kwietnia-2021-r-w-zakresie-pakietu-rozwiazan-slim-vat-oraz-wybranych-rozwiazan-doprecyzowujacych-niektore-konstrukcje-vat-wprowadzonych-ustawa-z-27-listopada-2020-r-o-zmianie-ustawy-o-podatku-od-towarow-i-uslug-oraz-niektorych-innych-ustaw-dz-u-poz-2419

[3] https://legislacja.gov.pl/projekt/12346104/katalog/12783089#12783089